9 oct 2011

Anne Frank


Fa poquetz diyas he rematato  de leyer un libro que m’ha percutito guaire: No quereba dixar pasar l’enchaquia de meter una dentrada remanent n’iste Bloc. O cabo y a la fin lo prencipié ta  charrar de Literatura, y demes temas culturals. O títol d’o libro ye “O  Diyario d’Anne Frank”.


No ye un  diyario  usual. Ella vivié amagada en conchuntas con  ueito presonas mes -y medrana perén a estar escubillatos-  n’a  parti posterior  d’o edificio a on o suyo pai  treballaba antis d’a ocupancia nazi d’Holanda. Astí continoron  dos anyadas y meya  amagaus   n’ixe cado  -per estar chudigos totz ells- dica que finalment, estioron delatatos y rendatos t’os alemans en l’estíu de 1944, data ista, n’a  que  remata feriosament o  suyo  diyario.

Se tracta, pos, d’un diyario, ún d’una nina chudigo-alemana–Anne Frank- de catortze anyadas a on ella plasmaba as  suyas  permenaduras  y deseyos, ixos que no i  trobaba con qui charrar.


Ista ye una nomes d’as  cartas que escribié Anne Frank n’o suyo diyario.  Enfilada ta  Kitty,a suya prexinada amiga.


"Miercols, 5 de abril de 1944



Ta  mía quiesta  Kitty:

Mientres muito tiempo m’he qüestionato ta qué contino estudeando; o remate d’a guerra ye tant remoto y tant irreal, tant poliu y marabielloso. Si a  lo cabo de septiembre agún i semos  en guerra, ya no i tornaré t’a escuola, y ye que no aimo estar rezagada per dos anyadas.




Os diyas yeran composaus per Peter, cosa mes que Peter, suenios y prexins, dica que lo sabato per a nueit sentié  que me  dentraba  una  graniza fluixera,  una  horror,…


En companya de Peter estié contenindo as glarimas, mes tardi, mientres prenebanos o  ponche de limón con os Van Daan, no aturé d’arreguir-me, de lo animada y acitada que yera, pero tasament estié sola, sapié que  teneba que plorar ta desafogar-me.

 Con o brusón meso me dixé esbarar d’o leito ta lo sulero y recé primer muit intensament o largo rezo de yo; dimpués ploré con o  tozuelo refirmato n’os brazos y os chenullos devantatos, a livel d’o sulero, toda acurrupita.  Un fuarde chemeco me facié tornar  ta ra chambra y contenié as mías  glarimas, ya que arredol no caleban de sentir-me. Allora prencipié a  mormostiar unas parolas ta enzurizar-me a yo mesma: «¡Debo fer-lo, cal de fer-lo, debo  fer-lo...!» Encherbedita  per  a inusual  postura, venié ta dar cuentra  lo canto  d’o leito  y  continé luitando,dica que poc antis d’as diez y meya me fiqué de nuevas n’o leito. Me se  yera  pasato!

Y agora ya me se ye ito de raso. Debo  continar estudeando  ta no estar  ignorant, ta pogresar, ta estar  periodista, que  ye lo qu’aimo estar. Quaterno que sé escribir.

Bell unas  falordias son  buenas; as  mías descripcions d’a Casa de dezaga humoristicas, muitas partis d’o diyario están exprisivas, pero... encara  queda  per veyer si  en veras  tiengo calitre.

«O suenio d’Eva» ye a mía millor falordia de fadas, y  ye refitolero que  no sé d’a on m’ha surtito. Muito de «A vida de Cady» tamién ye bueno, pero de conchuntas no vale cosa. Yo mesma só o mío millor cretico, y o mes cerenyo. Yo mesma sé  qué ye  bien escrito, y  qué no pas. Qui no escribe no sape lo poliu que ye escribir. Antis, perén m’aclamaba per no saper debuxar,   pero agora só mes de contenta ya que a lo menos sé d’escribir. Y  si no plego a tener calitre abastable ta escribir n’os papels ni  tampoc no  ta escribir libros, pos rai, perén me quedará  l’opcion  d’escribir ta yo. Manimenos aimo pogresar; no puet prexinar-me que teniese que vivir como mamá, a sinya  Van Daan y todas ixas mullers que fan as suyas fainas  y que mes tardi tot o mundo ixuplidará.

Ames d’un mariu y fillos, amenisto atro  afer ta qualo rendar-me. No quiero haber  vivito ta  cosa, como fan a mayoría d’as presonas. Aimo fer  honra  y goi  t’os que  viven arredol  de  yo, encá sin conoixer-me. ¡Quiero siguir vivindo, encá dimpués de  muerta! Y per ixo li agradeix tant a Dios que m’haiga dato deinde que naixié l’enchaquia d’instruyir-me y d’escribir, u siga, d’exprisar tot lo que portio adintro con  yo.





Quan escribo, enduro tot, as amarguras s’amortan, a valentor reviscola. Pero allora, surte a gran pregunta: ¿podré escribir qualquecosa important  bell diya? Plegaré bell diya a estar periodista y escritora?

Aspero que sí, ains, pero tant que sí! Perque en escribir puet plasmar-lo tot: as mías ideyas, os ideyals y as fantesías de yo.

Fa muito qu’he albandonato «A vida de Cady»; en o mío prexín sé perfectament cóm’a historia ha de continar, pero me cuesta escribir-la. Talment  mai  no  la remate; talment vaiga  t’a papelera  u l’escalfador.  No ye una ideya muito alentadera, pero si lo pienso, reconoix que con catortze anyadas, y con tant poca              experencia, tampoc no se puet escribir  filosofía. Asinas que entadebant, con nuevas ganas, ya surtirá, perque he de escribir, siga como siga!

A tuya Ana M. Frank"


 Anne morié de tifus n’a  primavera de 1945  n’o campo  de concentración  alemán  de Bergen-Belsen, tasament  un mes antis  d’a liberación britanica. 

Mai no podié  estar a  periodista  que quereba plegar  a  estar d’adulta, manimenos, o libro qu’escribié en  traza de  diyario, plen  de vitalidat y emplito d’ilusión enta l’esdevenider, ye  un  d’os millors testimonios que  bi  son  quedatos d’a sinragón d’a guerra  y  d’a empremia anti-semita.

Sirva iste humilde post como remeranza ta Anne  Frank y enta  totz  aquells que  bosan con as   suyas  vidas  l’altismo  pré  d’as guerras.







No hay comentarios:

Publicar un comentario

Si en queretz, podetz deixar un comentario astí